Graveer en laser projecten

Ik ben nog zoekende naar diverse andere “luxe” houtsoorten voor het graveren en laseren van naam- en tekstborden, maar maak momenteel mijn graveer projecten van licht eiken, padoek essen en olijf essen. Hieronder een korte beschrijving van deze houtsoorten.

Eiken

Eiken (of eikenhout) is een van de bekendste houtsoorten. In het algemeen is eiken sterk en hard, maar toch redelijk makkelijk te bewerken en af te werken.

Er is groot verschil tussen het ene eikenhout en het andere. Tot de bekendste handelsgroepen horen

Europees eiken: Dit is het traditionele eikenhout, waarvan onder andere de klassieke eiken meubelen en beelden gemaakt zijn.
Amerikaanse wit eiken: is lichter van kleur.
Amerikaanse rood eiken: is rozer van kleur, zachter, grover van nerf.
Japans eiken, fijne spiegel, licht van kleur.
‘Donker eiken’ is veelal geen aparte houtsoort maar ontstaat veelal door een behandeling (met ammonia). Ook verkleurt het tot blauw daar waar het in contact komt met ijzer, door het aanwezige looizuur.

Eiken is voor allerlei doelen geschikt, waaronder decoratieve toepassingen als deuren en meubels.

Balken van Europees eiken werden vanwege sterkte en duurzaamheid al in de middeleeuwen toegepast in kapconstructies van kerken en gebinten van boerderijen.

Padouk

Afrikaans padouk is het hout van Pterocarpus soyauxii. De boom kan tot 50 meter hoog worden en krijgt een kruin van circa 30 meter. Andere typische kenmerken zijn de rode stof die de schors afscheidt en de smalle aanloopwortels van ongeveer 6 cm.

Het hout is in Europa de bekendste en meest gebruikte padouksoort, maar er bestaan ook andere soorten (Andaman en Indisch padouk).

Het kernhout van Afrikaans padouk is fel oranjeachtig rood, ook wel koraalrood genoemd, vandaar ook wel de Franse naam corail. Bij blootstelling aan licht verandert deze kleur snel tot vaal roodbruin en op den duur tot zwartbruin. Padouk is een zeer stabiele houtsoort die niet werkt en nauwelijks vervormt.

Essenhout

Essen, of ook wel essenhout, is een houtsoort, met een reputatie van heel taai en sterk te zijn. Het wordt vooral geleverd door de Es (Fraxinus excelsior), maar in feite ook door andere soorten uit dit geslacht (Fraxinus).

De kleur varieert van wit tot geelachtig, met weinig waarneembaar onderscheid tussen kern en spinthout. Alleen bij exemplaren van 60 jaar of ouder tekent zich het kernhout donkerbruin af. Voor zaaghout wordt meestal alleen het brede spinthout gebruikt. Het kernhout, dat enkel voor decoratieve toepassingen wordt gebruikt, wordt vaak olijfessen genoemd. Ook het spint kan echter decoratief zijn: op het schaaldeel tekenen de groeiringen zich af als een vlamtekening: vanwege dit effect is dit hout gewild voor meubels, vloeren en trappen.

Het spint van West-Europees essen is lichtgekleurd (geelwit), taai en sterk. Vanwege de elasticiteit wordt het gebruikt voor toepassingen in de sport zoals de liggers van gymnastiektoestellen en voor gereedschapsstelen, zoals die van bijlen en spades.

Afzelia

De verschillende afzelia loofhoutsoorten staan bekend om hun uitstekende eigenschappen, maar in de praktijk geldt doussié als de beste. Men onderscheidt de soorten aan de verschillend gekleurde inhoudsstoffen. A. bipindensis heeft gele inhoudsstoffen en A. pachyloba heeft witte inhoudsstoffen in de scheuren. Hout anatomisch zijn de verschillende soorten echter moeilijk van elkaar te onderscheiden. Afhankelijk van de groeiomstandigheden kunnen de eigenschappen van het hout enigszins variëren. Het kernhout is donkergeel tot roodbruin gekleurd. Het spint is bleekgeel en 30-50 mm breed.

Voorboren noodzakelijk. Afzelia bevat corrosie veroorzakende inhoudsstoffen.

Voor de oppervlakte behandeling, moet het hout moet voldoende gedroogd zijn (maximaal 14% vochtgehalte). De inhoudsstoffen moeten van het oppervlak worden verwijderd door goed afnemen met ammonia. Blanke afwerking van buitenwerk is vrij snel aan verval onderhevig en wordt ontraden. Indien afzelia in aanraking komt met cement of beton dient het te worden behandeld met een waterdichte alkalibestendige verfsoort. Afzelia verhindert namelijk uitharding van vers gestort beton en veroorzaakt verpulvering van droog beton.

Afzelia is, dankzij zijn uitstekende eigenschappen duurzaamheid, sterkte, bestandheid tegen chemicaliën, stabiliteit en uiterlijk, geschikt voor tal van toepassingen. Het wordt gebruikt voor kozijnen, ramen, deuren, vloeren (stroken en parket), sportvloeren, wielerbanen (ook in de open lucht), binnen- en buitenbetimmering, constructiehout, dorpels, traptreden, banken (buiten en in openbare gebouwen), tuinmeubelen, sporttoestellen, wagon- en carrosseriebouw, brugdekken, scheepsdekken, sluisdeuren, vaten voor chemische producten enz. Voorts is afzelia zeer geschikt voor draai- en beeldhouwwerk.

Muninga

De hoogte van de Muninga loofboom is afhankelijk van het groeigebied 15-20(-25) m. De stam is in het algemeen tamelijk recht en cilindrisch en 4-8 m takvrij. De diameter is 0,3-0,6 m. Bij de kap van de boom vloeit er een latexachtige stof uit de bast die een bloedrode kleur aanneemt en door de inheemse bevolking in sommige gebieden voor wondheling wordt gebruikt. De Zuid-Afrikaanse benaming “bloodwood” voor deze houtsoort is kennelijk aan genoemde eigenschap ontleend.

Het drogen gaat vrij langzaam, zowel versneld als aan de lucht gedroogd. Bij hout met een onregelmatige draad of kruisdraad is er enige neiging tot splijten of vervormen aanwezig, in het bijzonder in de directe omgeving van kwasten. Tijdens het drogen krimpt het hout zeer weinig. De krimpcijfers van muninga zijn lager dan die van teak. In gebruik is het hout zeer stabiel.

Muninga behoort tot de padoeksoorten, maar lijkt in uiterlijk en bouw meer op Aziatisch padoek dan op het oranjerode Afrikaanse padoek.

Door zijn gunstige eigenschappen en dikwijls fraaie uiterlijk kan muninga voor vele uiteenlopende toepassingen worden gebruikt. Het voldoet goed als constructiehout, zowel binnens- als buitenshuis en in de scheepsbouw. Fraai hout wordt toegepast voor meubelen, draaiwerk, betimmeringen, schrijnwerk en als fineer voor decoratieve doeleinden. Doordat het hout weinig werkt, is het geschikt voor muziekinstrumenten en precisiegereedschappen zoals waterpassen. Verder is het geschikt voor vloeren (voetgangersverkeer), traptreden, deuren kozijnen enz.

Cedrela / Ceder

Hoogte 25-30 m. Cedrela heeft boven de 2-3 m hoge wortelaanloop een 10-20 m lange rechte cilindrische stam met een diameter van 0,5-0,9 m, maximaal 1,8 m.

Kleur roodachtig geelbruin tot helder roodbruin of bruinrood. Kernhout en spint verschillen duidelijk in kleur, de grens tussen beide kan scherp tot vaag zijn. Het 20 tot 50 mm brede spint is grijswit tot roze. Per stam is cedrela gelijkmatig van tint. Kleur- en gewichtsverschillen tussen de stammen worden toegeschreven aan verschillen in groeiomstandigheden, waarbij licht in kleur meestal overeenkomt met licht in gewicht. Cedrela is gelijkmatig van structuur en heeft soms een lichte streep- of vlamtekening, veroorzaakt door de semi-ringporigheid van het hout. Het hout bevat een wisselende hoeveelheid etherische olie die de opvallende geur veroorzaakt en een kleverige harslaag geeft bij het uittreden van de olie.

Het hout is vrij gemakkelijk en vlug te drogen zonder dat er scheurvorming optreedt. Stammen die veel gom bevatten, kunnen door uittreden van deze kleverige stof moeilijkheden veroorzaken. Gezaagd hout moet dan ook uit voorzorg steeds op latten worden gestapeld.

Cedrela is zeer gemakkelijk te bewerken. Een teveel aan gom kan ook hierbij enige moeilijkheden veroorzaken.

Het hier beschreven ceder is afkomstig van loofbomen. Het echte naaldhoutceder is afkomstig van het geslacht Cedrus en is bekend onder de namen Atlas-, Himalaya- en Libanonceder. Deze laatste cedersoorten hebben echter geen handelsbetekenis meer. Loofhoutceder staat bekend om zijn typische geur die de smaak van sigaren, die in cederhouten kisten worden bewaard, ten goede komt. Het Aziatische ceder is nauw verwant aan het Amerikaanse en vertoont, wat uiterlijk en eigenschappen betreft, hiermee veel gelijkenis. Sommige Aziatische soorten schijnen echter neiging tot krimpen, werken en scheuren te vertonen. In het algemeen wordt het voor dezelfde doeleinden toegepast.

Door zijn goede eigenschappen is cedrela voor lichte binnen- en buitenconstructies te gebruiken. Een bekende toepassing vormen de sigarenkisten, voorts geschikt voor jachtbouw. Cedrela combineert duurzaamheid met laag gewicht en wordt gebruikt voor meubelen, kledingkisten en -kasten (insectenvrij door de insectenwerende eigenschappen). Voor sommige van de vermelde toepassingsmogelijkheden moet men echter niet uit het oog verliezen dat cedrelahout zacht is. De etherische olie maakt zilver, dat in de nabijheid ligt, vlekkerig. In Zuid-Amerika wordt cedrela graag gebruikt voor kozijnen, deuren en houtsnijwerk.

Beuken

Circa 30 m, soms tot 45 m hoog. Diameter 1-1,50 m. De takvrije stam is gemiddeld 9 m lang (maximaal tot 15 m), afhankelijk van de groeiomstandigheden.

Nederlands (inlands), Belgisch en Frans beuken verschillen onderling vrijwel niet in kwaliteit. Frans beuken kan veelal in grotere afmetingen worden aangeboden. Het in Oost-Europa gegroeide hout is vaak zachter en milder dan het uit West- en Noord-Europa afkomstige hout. Beuken heeft een regelmatige en dichte structuur. De tot 4 mm hoge stralen zijn op het langsvlak meestal duidelijk te zien. Het kernhout is witachtig tot lichtbruin, nadonkerend tot licht geelbruin. Het Deense beuken is vrijwel wit van kleur, vast en hard en wordt speciaal om de kleur gezocht voor stoelen, boxen en andere producten waar een blanke en egale kleur is vereist. Gestoomd beuken is roze- tot lichtrood. Gestoomd hout heeft voordelen, zoals verminderde inwendige spanningen. In beuken komt vaak onregelmatig gevormd rood kernhout voor. Deze verkleuring heeft geen invloed op de sterkte, wel heeft dit een nadelige invloed op de impregneerbaarheid. Er is geen duidelijk kleurverschil tussen spint- en kernhout.

De werking van he hout is groot, daarom wordt aanbevolen de droogtegraad van het hout bij verwerking zeer goed aan te passen aan de relatieve luchtvochtigheid van de omgeving waarin het wordt toegepast. Gestoomd beuken is wat stabieler dan ongestoomd beuken.

Beuken droogt vrij langzaam. Door de grote krimp tijdens het drogen is de neiging tot vervorming en scheuren groot. Gedroogd boven 60 °C krijgt het hout een rode verkleuring.

De bewerkbaarheid wordt beïnvloed door volumieke massa en groeiomstandigheden. Beuken kan, zowel met handgereedschap als machinaal, goed worden bewerkt. Bij gebruik van niet te scherp gereedschap bestaat kans op brandvlekken op het bewerkte oppervlak.

Beukenhout is een van de meest gebruikte en bekende loofhoutsoorten van onze industrie. Het is kleur- en smaakloos waardoor het in contact met voedingsstoffen geen problemen oplevert. Daarvoor gevoelige personen kunnen huidaandoeningen krijgen door contact met vers beuken. Ook kan langdurig inademen van grote hoeveelheden houtstof astmatische verschijnselen veroorzaken. Er zijn van beukenhout afgeleide producten op de markt die zijn verkregen door massief beukenhout of een aantal fineerlagen, al of niet met bepaalde stoffen geïmpregneerd, bij 115 °C onder een druk van 300 atmosfeer te brengen. Hierbij wordt het hout aanzienlijk samengeperst. De volumieke massa wordt daardoor verhoogd en de mechanische eigenschappen stijgen. In de handel bekend onder de namen Lignostone, Delignit, Panzerholz enz.

Vele toepassingen voor producten waar de duurzaamheidsklasse van het hout geen rol speelt. Een uitzondering hierop zijn dwarsliggers die worden verduurzaamd. Doordat het hout zich prima laat buigen, zonder stuik, is het een van de meest geschikte houtsoorten voor gebogen werk, randen en leuningen. Verder wordt het gebruikt voor triplex, boxen, traptreden, dwarsliggers (geconserveerd), riemschijven, gereedschappen (schaven enz.), sigarenpersblokken, vele huishoudelijke voorwerpen zoals broodplanken, lepelrekken, borstels, kastjes en bakken, speelgoed, meubelen, stofdorpels, pallets, gymnastiekvloeren, parket- en strokenvloeren, keukentrappen enz. Samengeperst beuken wordt gebruikt voor weefspoelen, tandwielen, slaglatten, kogelvrije en inbraakvrije deuren, industriële glijbanen, speciale vloeren enz. Het ongestoomde hout wordt vrijwel alleen gebruikt voor binnenwerk van meubelen, stoffeerwerk, rompen enz.

Laser projecten

Multiplex gebruik ik voor het laseren, lees snijden en decoreren van de kleinere projecten. Hiervoor gebruik ik 3 en 4 mm dik berkenmultiplex. Ik koop deze in op een handzaam formaat, zodat ik deze op mijn kleine laser kan produceren.

Multiplex

Multiplex en triplex zijn plaatvormige composietmaterialen die opgebouwd zijn uit een oneven aantal houtfineerlagen die kruiselings op elkaar verlijmd worden. Oorspronkelijk werd de benaming “triplex” enkel gebruikt voor platen met drie lagen en “multiplex” voor de platen met vijf of meer lagen. Tegenwoordig gebruikt men de benamingen “triplex” en “multiplex” ook wel door elkaar.

Multiplex-platen worden soms genoemd naar de dekfineren (buitenlagen), zodat het mogelijk is dat “berken multiplex” binnenlagen heeft in bijvoorbeeld populier, of een naaldhoutsoort zodat het goedkoper is. Waar het voor de toepassing belangrijk is wordt in de handel dan ook meestal gespecificeerd wat de binnenlagen zijn. In andere gevallen wordt de plaat ook wel vernoemd naar de binnenlagen, en wordt het dekfineer op de koop toe genomen.

Aanvankelijk werd multiplex van berkenhout gemaakt en later werd ook eiken- en mahoniehout gebruikt. Een andere veel toegepaste houtsoort is okoumé.

De voordelen van multiplex:

Efficiënter gebruik van het hout, ook de andere minderwaardige stukken van de boom worden gebruikt, bijvoorbeeld voor de binnenlagen van het multiplex.

Door de gekruiste lagen is de plaat in sommige richtingen sterker dan massief hout van dezelfde afmetingen en hetzelfde gewicht.

Multiplex vertoont minder werking dan massief hout.

Verkrijgbaar in verschillende diktes (van minder dan 1 mm tot 40 mm en meer) en afmetingen (standaard meestal 2,50 of 2,44 m x 1,22 m, maar ook tot 12 m lang indien nodig)

Multiplex is veel sterker en lichter dan mdf, en kent vrijwel geen kruip. Multiplex geniet daarom voor belaste beplating de voorkeur.

Er bestaan verschillende soorten multiplex, al naargelang de toepassing. Multiplex platen zijn in te delen in verschillende categorieën:

Constructiemultiplex, dus waar de sterkte belangrijker is dan het uiterlijk. Deze worden bijvoorbeeld gebruikt in de bouw voor niet-zichtbare toepassingen of voor verpakking.

Decoratieve multiplex die meestal voorzien is van wat men noemt ‘edelfineren’, dus mooie houtsoorten, en gebruikt wordt voor zichtbare toepassingen

speciale multiplex, zoals vliegtuigtriplex, kogelwerende multiplex enzovoort.

Indien gewicht een rol speelt kan multiplex uit Albasiahout een oplossing bieden.

Multiplex WBP water boiled proof is geschikt voor toepassing in een vochtige omgeving.

Voor een aantal toepassingen wordt multiplex ook voorzien van speciale (dek)lagen, zoals een antislipfilm voor gebruik als vloer, een gladde film voor gebruik in bekisting (betonplex), een binnenlaag in lood voor toepassingen in ziekenhuizen (röntgenstraling) enz.

Multiplex is een ideale kernplaat voor de verlijming langs beide zijden met een decoratief hogedruklaminaat, voor gebruik in keuken- en interieurbouw.

Voor speciale toepassingen wordt ook weleens afgeweken van het principe van het oneven aantal lagen of van het steeds om en om kruisen van de fineerlagen.

Multiplex wordt vaak gebruikt in de bouw voor bijvoorbeeld daken en bekisting van een betonfundering.